برای بیشتر ما که در کلاس‌های سنتی درس خواندیم، تصور کلاس‌هایی متفاوت اندکی دشوار است. فرض کنید وارد کلاس علوم شده‌اید و می‌توانید آنچه می‌آموزید را به صورت واقعی ببینید. اسکلتی را به صورت سه بعدی ببنید و یا اتم ها و مولکول ها را سه بعدی و نه فقط روی برگه کاغذ مشاهده کنید. یا در کلاس تاریخ، با گرفتن گوشی روی صفحه کتاب، سلسله پادشاهان را زنده ببینید.
این مدل کلاس درس‌ها، سال‌هاست که در کشورهای پیشرفته دنیا وجود دارد و تکنولوژی واقعیت افزوده این خلاقیت را وارد مبحث آموزش کرده است.
با استفاده از واقعیت افزوده در آموزش، پروسه مدرسه و دانشگاه کاملا متفاوت میشود. اما میدانیم که واقعیت افزوده در ایران هنوز نتوانسته جای خود را در مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها باز کند.
در این مقاله قصد داریم تا به کاربردهای تکنولوژی ar در آموزش مقاطع تحصیلی مختلف نگاهی بیاندازیم و ببینیم چطور این فناوری می‌تواند آموزش را به پروسه‌ای خلاقانه و جذاب برای محصلین از مقطع ابتدایی تا بالاترین سطوح تحصیلی ایجاد کند.
چه نمونه‌هایی از واقعیت افزوده در آموزش کاربرد دارد؟
واقعیت افزوده یا همان Augmented Reality یک فناوری جدید است که دنیای مجازی را با دنیای واقعی ترکیب میکند. به کار گیری واقعیت افزوده در آموزش بسیار ساده است. درحال حاضر اکثر اساتید و دانش آموزان به موبایل یا تبلت دسترسی دارند. با استفاده از این ابزار و یک برنامه AR می توانید فضای کلاس را متحول کنید.
استفاده از انواع واقعیت افزوده در آموزش در یک تقسیم بندی کلی دو مدل دارد: واقعیت افزوده براساس نشانگر و واقعیت افزوده بدون نشانگر .
هردوی این نمونه‌های AR کاربردهای متعددی در آموزش دارند. جالب است بدانید که استفاده از AR نه تنها در کلاس درس امکان پذیر است، بلکه در انجام تکالیف هم می تواند دانش‌آموزان را به وجد بیاورد.
استفاده از واقعیت افزوده در آموزش مدارس ابتدایی و راهنمایی
آموزش پایه در مدارس ابتدایی و راهنمایی همیشه با مشکلاتی روبه‌رو بوده است. یادگیری برخی درس‌های سنتی برای دانش آموزان با دشواری همراه است. با وارد کردن واقعیت افزوده در آموزش مدارس پایه، روند یادگیری برای دانش آموزان بسیار سرگرم کننده و جذاب میشود.
تکنولوژی ar می‌تواند مطالبی که درحال درس دادن هستند را برای دانش آموزان به نمایش بگذارد. برای مثال، درس علوم یا جغرافیا را در نظر بگیرید. فناوری AR می‌تواند موارد مختلفی را که توضیح آن ها دشوار است، به صورت سه بعدی شبیه سازی کند.
استفاده از AR در کلاس درس ها سخت نیست. فقط نیاز به دستگاه های موبایل و تبلت هوشمند دارد که در اختیار اکثر افراد نسل جدید هست. با این تکنولوژی، کلاس های خسته کننده درس و تکالیفِ دشوار به فعالیت‌هایی جذاب و هیجان انگیز برای دانش آموزان تبدیل میشود.
1- یادگیری همه‌جانبه درس‌ها با AR
با افزودن فناوری واقعیت افزوده در آموزش، مربی‌ها میتوانند به نهایت مدل سه بعدی به دانش آموزان نشان بدهند. قطعا مدل های سه بعدی به مراتب بهتر از مدل‌های دوبعدی سنتی به یادگیری همه‌جانبه درس‌ها کمک میکند. این مدل‌های سه بعدی در کلاس‌های زیادی از جمله تاریخ، جغرافیا، علوم و حتی کلاس‌های ریاضی، هنر و ادبیات کاربرد دارد.
2- ارائه آموزش به دانش آموزان با وضعیت خاص با AR
یکی از مهم‌ترین کاربردهای واقعیت افزوده در آموزش، ایجاد تعامل بسیار زیاد دانش آموزان با درس‌های مختلف است. این قابلیت باعث میشود دانش آموزانی که دارای معلولیت‌های مختلف هستند هم بتوانند بدون ترس از قضاوت شدن یا هر مشکل دیگری، به یادگیری و آموزش بپردازند.
تکنولوژی ar بهترین فرصت را برای رفع تبعیض در موضوع آموزش فراهم میکند.
3- دادن فرصت به دانش آموزان برای تمرکز بر تخصصی خاص
با استفاده از واقعیت افزوده در آموزش و پرورش، دانش آموزان این فرصت را پیدا می‌کنند تا اگر به درس خاصی علاقه نشان می‌دهند، در آن درس عمیق شوند. ارائه اطلاعات با استفاده از AR در آموزش نامحدود است. به دانش آموزان اجازه بدهید اگر به موضوعی علاقه دارند، فرصت عمیق شدن به خود بدهند.
استفاده از واقعیت افزوده در آموزش مقاطع بالاتر تحصیلی
پس از ورود دانش آموزان به مقاطع دبیرستان و دانشگاه، آن ها در هر رشته‌ای -چه علوم انسانی و یا علوم تجربی و ریاضی- که قصد ادامه تحصیل داشته باشند میتوانند از تکنولوژی ar استفاده های زیادی کنند.
مثلا دانشجویان پزشکی با استفاده از AR میتوانند آناتومی بدن انسان را از داخل و خارج به صورت سه بعدی بررسی و معاینه کنند. تکنولوژی واقعیت افزوده در آموزش برای رشته‌های ریاضی و مهندسی، علوم و پزشکی، هنر و طراحی، علوم انسانی و بسیاری رشته‌ها، کاربردهای فراوانی دارد.
یا مثال جذاب دیگر، استفاده از واقعیت افزوده در مرکز هنرهای مشترک و رسانه دانشگاه Yale بریتانیاست. در این مرکز محققین و دانشجویان برای مطالعه مغز و مکانیسم‌های روان‌شناختیِ زمینه‌ساز توهمات و هزیان از تکنولوژی ar استفاده می‌کنند. آنها یکسری شبیه‌سازی‌هایی با AR ایجاد کرده اند که با تقلید این تجربیات، شرکت کنندگان با خیال راحت بتوانند فرایندهای عصبی و شناختی که منجر به چنین پدیده‌هایی میشوند را کشف و تجزیه و تحلیل کنند.
استفاده از AR نه تنها پروسه آموزش را جذاب‌تر، ایمن‌تر و کم‌هزینه‌تر میکند، بلکه می‌تواند به دانشجویان مقاطع بالاتر در برگزاری و سازماندهی رویدادهای مختلف در فضای مدرسه و دانشگاه کمک کند.
1- حل چالش‌های انتزاعی با استفاده از AR
اکثر درس‌ها از جمله ریاضی، فیزیک، شیمی و … نیاز به تجسم فضایی و سه بعدی دارند. درواقع فهم این مدل دروس برای دانشجویان به صورت غیر عینی دشوار است. با استفاده از واقعیت افزوده در آموزش، دانشجویان میتوانند با ایجاد تعامل با نمایشگرهای سه بعدی مفاهیم فیزیکی، برخی توابع ریاضی، واکنش‌های شیمیایی و بسیاری از موارد آموزشی دیگر را به صورت عینی درآورند.
2- AR موفقیتی در آموزش پزشکی
پرواضح است که دانشکده‌های پزشکی جزو گران‌ترین قسمت های آموزش در دانشگاه‌ها و دبیرستان‌هاست. اما واقعیت افزوده در آموزش پزشکی جایگزینی ارزان قیمت برای دیگر روش ها شده است. با کمک AR دانشجویان میتوانند به تجربیاتِ واقعی دست پیدا کنند.
به عنوان مثال، با کمک تکنولوژی ar میتوانند به بررسی آناتومی بدن انسان به صورت مجازی بپردازند و اعضای بدن و اندام‌ها را بررسی کنند. این اتفاق به درک بهتر دانشجویان نسبت به سیستم بدن انسان منجر میشود.
3- AR موفقیتی در آموزش رشته‌های فنی مهندسی
میدانیم که لازمه‌ی رشته‌های فنی مهندسی اعم از کشاورزی و مباحث تولیدی و سایر زمینه‌‌های فنی، ایجاد فضایی برای تجربه واقعی است. ایجاد این فضاها همیشه کم هزینه و کم دردسر نیست. اما با استفاده از واقعیت افزوده در آموزش مدارس و دانشگاه های فنی مهندسی، به دانشجویان این امکان را میدهد تا خود را به ساده‌ترین شکل ممکن در معرض تجارب گوناگون قرار دهند. مثلا دانشجویان رشته کشاورزی میتوانند به سادگی با تجهیزات و قطعات ماشین آلات کشاورزی به صورت سه بعدی تعامل داشته باشند و آزمایش‌های متعددی انجام بدهند.
4- AR موفقیتی در آموزش رشته‌های علوم انسانی و هنر
استفاده از واقعیت مجازی صرفا در آموزش‌های مرتبط با علوم تجربی و مهندسی خلاصه نمی‌شود. دانشجویان رشته‌های مختلف علوم انسانی و همینطور هنر هم میتوانند از ظرفیت تکنولوژی ar بهره ببرند. مثلا در رشته‌های تاریخ و جغرافیا یا انسان دیرینه شناسی، دانشجوها میتوانند به بازسازی تاریخ و مناطق دیدنی و حتی انسان گونه‌های گذشته اقدام کنند. قابلیت سه بعدی AR هم به دانشجویان رشته‌های هنری این امکان را میدهد تا خلاقیت خود را به صورت سه بعدی به نمایش بگذراند.
5- ارتقای مهارت‌های نرم با کمک AR
به کار گیری واقعیت افزوده در آموزش، علاوه بر آموزش‌های مرسوم در دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها، به ارتقای مهارت های نرم دانشجویان مانند مهارت های اجتماعی کمک میکند. فرض کنید می‌توانید فضاهای شغلیِ مجازی برای دانشجویان فراهم آورید تا خودشان را در فضای کار تجسم کنند و یک جمع واقعی را ببینند و خود را محک بزنند.
تجربه یادگیری یک زبان جدید نیز -به عنوان نیاز اساسی عصر مدرن- می‌تواند با تکنولوژی ar کاملا متفاوت شود.
WebAR خدمتی در دستان مسئولین آموزش و پرورش
نسخه‌های قدیمی‌تر AR نیاز به دانلود برنامه‌های خاصی برای استفاده از واقعیت افزوده داشتند. اما با WebAR یا واقعیت افزوده مبتنی بر وب، همه دانش آموزان و دانشجویان میتوانند به راحتی و از طریق مرورگرهای موبایل، به محتوای واقعیت افزوده دسترسی داشته باشند.
اگر شما هم جزو فعالین حوزه آموزش -چه به صورت رسمی و زیر نظر دولت و چه به صورت شخصی- هستید، بهتر است بدانید که این سادگی در استفاده از AR چطور آینده‌ی آموزش را رقم میزند. طبق تحقیقاتی که توسط موسسه Allied Market Research انجام شده است، پیش بینی شده بازار موبایل AR از 12.61 میلیارد دلار در سال 2020 به 184.61 میلیارد دلار تا سال 2030 رشد کند. با توجه به این پیشبینی، میتوان گفت بخشی از این رشد برای فعالان حوزه آموزش خواهند بود.
متخصصین تیم Arlive به ارائه خدمات واقعیت افزوده مبتنی بر وب WebAR می‌پردازد. شما هم اگر جزو فعالان حوزه آموزش هستید، می‌توانید برای استفاده از خدمات واقعیت افزوده در آموزش، از مهندسین Arlive به صورت رایگان مشاوره دریافت کنید.